نقد وبررسی نظریه صرفه در اعجاز قرآن کریم

چکیده معجزه کار ویژه وخارق العاده ای است که تنها فرستادگان الهی توان انجام آن را دارند وبشر عادی ، حتی اگر همه ی قوای خود را به کار گیرد ، از آوردن مثل آن عاجز وناتوان است. معجزه دلیل عقلی وبرهانی بر صحت ادعای نبوت است وانسان تا به ماورای طبیعت وجهان غیب مرتبط نباشد واز قدرت الهی مدد نگیرد توان انجام آن را ندارد. پیامبر اسلام (ص) برای اثبات ادعای نبوت خود، معجزات فروانی را به مردم نشان دادند تا دیگر جای هیچ شبهه وتردیدی در حقانیت رسالت ایان وجود نداشته باشد. مهم ترین معجزه رسول مکّرم اسلام ، معجزه ختمیه قرآن است وچنانکه گذشت، معجزات اموری خارق العاده اند وانسان های عادی نمی توانند مثل آن را بیاورند به همین دلیل خدای سبحان برای اثبات معجزه بودن قرآن کریم ونبوت فرستاده ی خویش ،همگان را به مثل آوری برای قرآن دعوت کرده است. قرآن کریم به هیچ عصر و،نسل وگروهی اختصاص ندارد ،هم اکنون نیز برای اثبات معجزه بودن وحقانیت رسالت رسول اکرم(ص) همگان را به هماوردی ومبارزه می طلبد. این کتاب آسمانی در ابعاد گوناگون معجزه است وتنها به فصاحت وبلاغت اختصاصی ندارد ، انسجام وهماهنگی آیات ،اخبار غیبی،معارف ومحتوای حقوقی و... همگی جنبه های مختلف اعجاز قرآن کریم است. گروهی از دانشمندان در جواب به اینکه چگونه اعراب ،که در حد اعلای فصاحت وبلاغت بوده اند نتوانسته اند به این هماوردی ومبارزه طلبی پاسخ دهند ،نظریه صرفه را به عنوان یکی از وجوه اعجاز قرآن کریم معرفی کرده اند. این افراد بر این باورند که آوردن کتابی فصیح وبلیغ مانند قرآن ویا سوره ای مانند سوره های قرآن عادتاٌ امری محال نیست ، وبشر می تواند آن را بیاورد ، ولی خدای سبحان در مقام اعجاز ،دیگران را از آوردن مثل آن منصرف می سازد وبرای آنان مانعی ایجاد می کند تا توانایی مثل آوری را نداشته باشد. مخالفان این نظریه با ادله های مختلفی چون مخالفت این نظریه با آیه ی شریفه 88 سوره اسراء ،مناسبت صرفه با رکاکت کلام ،عدم وجود مشابه قرآن در کلام عرب جاهلی وتعظیم شأن قرآن از سوی مخالفان به رد آن پرداخته اند واعجاز ذاتی قرآن را ثابت کرده اند. روش این تحقیق ،تحلیلی –توصیفی است ومطالب آن با مطالعه ی کتابخانه ای فراهم شده است. کلید واژه: قرآن،اعجاز،تحدی،صرفه.